CÂU CHUYỆN VỀ SỰ QUỶ QUYỆT CỦA TRÍ NÃO
Trừ các cá nhân với sự siêu kỷ luật như được lập trình sẵn trong tâm trí thì bất cứ ai trong chúng ta thường bị rơi vào hai tình huống sau trong học tập và công việc trong suốt cuộc đời của mình:
– Thoải mái thời gian nhưng làm việc hay học tập không hiệu quả do quá nhàn nhã hoặc không tập trung.
– Khi deadline sát đít hoặc bị sếp (hay bất cứ ai) tạo lên áp lực thì bạn gần như biến đổi sang một trạng thái siêu tập trung khác hẳn bình thường.
Tại sao chúng ta dù ý thức, dù được học và tiếp tục đọc sách, bỏ tiền và thời gian tham dự các khoá học về việc cải thiện năng suất làm việc nhưng vẫn không thể bỏ được hành vi né tránh mục đích và công việc chúng ta phải làm, dù hiểu rằng điều đó tốt cho chính bản thân chúng ta?
Câu trả lời do não bộ và tâm trí của chúng ta không thích phải gồng lên để giải quyết công việc, nếu như không có một áp lực cụ thể có thể gây căng thẳng về mặt lợi ích, tinh thần (vd: trừ lương, phê bình bạn giữa tập thể) hay thể xác (vd: một khẩu súng dí vào đầu trong khi giải toán) thì nó sẽ đưa chúng ta rong chơi trong thế giới tưởng tượng của nó lẫn những sự mời gọi bên ngoài để không bị ý chí (cái thật ra đã bị triệt tiêu bởi những xao nhãng mà não bộ dụ dỗ) đưa nó vào khuôn khổ, cũng như tận dụng tối đa khả năng của nó. Hiểu đơn giản, não bộ hay tâm trí tùy cách bạn gọi có sở thích vui đâu chầu đấy hơn là tự giác về nhà học tập và làm việc nếu không có một sự tổn thương hay đe đoạ về mặt tinh thần lẫn thể xác.
Vì thế não bộ – tâm trí liên tục tạo ra những cảm giác, trạng thái tưởng tượng rất nhiều xúc cảm để luôn duy trì trong sự thoải mái. Nó làm thế không phải để chúng ta cảm thấy cuộc sống này thật đáng tận hưởng, tập trung làm gì nữa, bỏ hết công việc đi mà vui chơi thôi. Nhưng sự thật lại mang tính chất vị kỷ hơn nhiều, não bộ khiến bạn đam mê mọi niềm vui dù bé nhỏ nhất trong mỗi ngày vì nó không muốn chính nó phải cảm thấy căng thẳng vì những lợi ích của bạn.
Não bộ thực sự là bộ phận kì diệu của cơ thể và hoạt động đúng như bản chất của nó: thông minh và láu cá đến mức nó tự phép cho nó ngắt kết nối với sự tập trung để bảo vệ chính mình khỏi những áp lực. Hãy nghĩ lại xem, ngày hôm qua bạn có mục tiêu là hoàn thành công việc trong tuần trước thời hạn, nhưng thay vì thực sự làm việc, bạn lại bị não bộ dắt đi thăm thú những niềm vui và giải trí bên ngoài, lẫn những tưởng tượng quỷ quyệt bên trong nó tạo ra để mời gọi bạn như “Sắp đến Tết rồi, khi cầm lương thưởng mình sẽ tới mua cái này, sắm cái kia…” Cứ thế cho tới khi nào sự tự chủ và ý chí của bạn cạn kiệt bởi sự giải trí mà não bộ và tâm lý vẽ ra.
Cuối cùng thay vì chọn việc chạy bộ, tập luyện, đọc sách, học Tiếng Anh hay tự giác làm việc cần phải làm, luôn luôn là những lựa chọn chúng ta ý thức được rằng sẽ rất tốt và đem tới nhiều lợi ích, nhưng lợi ích đó CHỈ XUẤT HIỆN TRONG TƯƠNG LAI VỚI CAM KẾT HÀNH ĐỘNG MỖI NGÀY. Nhưng ngay trong chính giây phút này thì còn lâu bạn mới ý thức được những sự xao nhãng, mất tập trung hay giải trí nếu không có một động lực thúc đẩy, mất luôn cả ý chí để kiểm soát hành vi trong hiện tại để tận hưởng sự thoải mái thôi.
Chúng ta quan tâm đến hoà bình thế giới, bầu cử Mỹ, nghệ sĩ lộ phim giường chiếu và hàng tỷ thứ khác trong hiện tại để trốn tránh việc phải làm ngay lúc này. Có một sự mỉa mai không nhỏ rằng, chúng ta càng để bản thân tận hưởng sự thoải mái nhiều nhất có thể thì càng đánh mất những gì chúng ta sẽ đang có, hoặc sẽ làm được trong tương lai.
Trừ khi thế giới này nổ tung bởi hành động ấn nút kích hoạt hạt nhân của vài tay lãnh đạo mất trí, thì Trái đất này vẫn ổn, nền hoà bình vẫn được duy trì và nếu như bạn liên tục trì hoãn việc bạn phải làm thì sớm hay muộn bạn sẽ chán ghét, sẽ bất mãn với chính những con người và thế giới bạn vẫn hàng ngày dành thời gian quan tâm tới.
NHƯNG ĐỒNG THỜI CHÚNG TA VẪN CÒN NGUYÊN CƠ HỘI
Và thật may mắn là chúng ta vẫn còn nhiều cơ hội để có thể làm lại, để có thể bắt đầu ngay từ bây giờ trong việc cải thiện sự tập trung lẫn huấn luyện não bộ của mình.
Não bộ không phải là một dạng vật chất cố định như sắt thép mà mang tính chất mềm dẻo, dễ uốn nắn trong suốt cuộc đời chúng ta. Vì thế, bạn có thể hướng dẫn nó bằng ý chí và sự tự chủ mỗi khi đưa ra quyết định xem “Điều mình thật sự muốn là gì?” trong mỗi khoảnh khắc. Tất nhiên việc bạn đọc một bài viết truyền cảm hứng hay sự hăm hở muốn thay đổi sẽ không kéo dài từ hôm hay sang ngày mai. Nhưng bạn có thể ưu tiên những gì phải làm trong mỗi ngày trước khi ý chí và sự tự chủ cạn kiệt khi phải tiếp nhận quá nhiều thông tin từ bên ngoài, từ internet cho đến những tưởng tượng thú vị mà trí não vẽ ra cho bạn.
Mọi thách thức về ý chí đều xuất phát từ việc chúng ta phải làm điều gì đó khó khăn, phức tạp hay tiêu tốn nhiều năng lượng. Nhưng chính những khó khăn đó mới đem tới thành công, vật chất hay một thân hình đẹp. Ai cũng có những lần tập xe đạp đến trầy da, chảy máu và chỉ muốn quay lại chiếc xe bốn bánh lúc nhỏ. Nhưng cuối cùng thì bạn vẫn đạp xe được, vẫn kiểm soát được thăng bằng một cách vô thức mà khi nghĩ lại sẽ tự hỏi rằng “Tại sao ban đầu lại khó đến vậy?” Mấu chốt là việc bạn đã chấp nhận bỏ thời gian, công sức và ý chí để có thể đạp xe được như thằng em họ của mình mà thôi.
Hãy tưởng tượng xem bạn sẽ giải quyết được nhiều việc thế nào, sẽ đọc được những cuốn sách khó nuốt và sẽ có được thân hình đẹp như thế nào… TẤT CẢ NHỮNG ĐIỀU NÀY XUẤT PHÁT TỪ NHẬN THỨC CỦA BẠN CHỨ KHÔNG PHẢI BỊ MỘT ÁP LỰC NÀO ĐÓ THÚC ÉP.
Thật thú vị khi biết được từ hàng nghìn năm trước, từ các đền thờ ở Hy Lạp, các bản kinh Ấn Độ hay qua các lời giáo huấn của những bậc thánh nhân và triết gia đều nhắc nhở con người rằng hãy luôn biết chính mình, luôn nhận diện những gì đang xảy ra trong hiện tại. Ý thức về chính mình ngay bây giờ cũng chỉnh là cốt lõi của thiền. Cuối cùng, dù hàng thế kỷ trôi qua thì việc kiểm soát bản thân, hay nói chính xác hơn là trí não, luôn là ưu tiên hàng đầu của cả siêu nhân lẫn người phàm.
Hãy lưu ý rằng thế giới vẫn ổn khi không cần tới sự quan tâm của bạn, nhưng cuộc đời bạn thì đang lâm nguy đến nơi rồi nếu bạn phó mặc nó cho sự dẫn dắt của bộ não và tâm trí chỉ muốn rong chơi suốt ngày. Bạn thay đổi và kiểm soát trí não không phải để trở thành anh hùng hay người truyền cảm hứng, nhưng chỉ đơn giản là sau những sự tập trung đến rút cạn mọi sức lực cả tinh thần lẫn thể xác thì bạn sẽ nhận ra rằng: Mình có thể làm được nhiều hơn thế.
MỘT SỐ CÁCH CẢI THIỆN SỰ TẬP TRUNG VÀ KIỂM SOÁT TRÍ NÃO MÌNH ÁP DỤNG
– Đứng dậy đi dạo 20-30 phút khi tâm trí trở nên quá tải sau khi viết hoặc đọc chứ không vào mạng.
– Chỉ sử dụng internet trong thời gian làm việc không hiệu quả như sau khi ăn, sau khi tập thể dục và tự thưởng mỗi khi đạt đủ số giờ đọc sách, viết lách, làm việc.
– Thiền thực sự là cách tốt nhất và dễ dàng nhất để bạn biết tâm trí mình chạy tán loạn như thế nào. Qua những giây phút thiền, bạn cũng nhận biết rằng sự phát khởi mọi ham muốn, suy nghĩ và tưởng tượng cũng sẽ chóng tan biến như khi nó ập tới.
– Chạy hay tập gym cũng là cách để tăng cường sự chịu đựng, tính kiên nhẫn và kiểm soát bản thân và trí não. Chính những hoạt động thể chất này lại biến những giây phút giải trí trở nên có ích khi đồng thời bạn có thể phục hồi lại sức lực của mình bằng một ly sinh tố chẳng hạn.
Tác giả: Đức Nhân
Biên tập: SUYNGAM.VN
