“Cơ thể của chúng ta là nhà tù cho linh hồn. Da thịt và máu mủ là những chấn song của sự giam cầm. Nhưng đừng sợ. Cái chết sẽ biến tất cả thành tro bụi. Và nhờ đó, cái chết giải phóng mọi linh hồn.” – Giáo chủ Silecio
The Fountain là một bộ phim đã ra đời cách đây hơn chục năm, phối trộn các yếu tố giả tưởng, sử thi, tâm linh và khoa học viễn tưởng. Với những ai chưa từng có nghiên cứu hay trải nghiệm tâm linh tôn giáo thì khi xem phim The Fountain sẽ thấy rất mơ hồ, khó nắm bắt. Nó diễn đạt chủ đề huyền bí với các chi tiết nói về thời gian, sự sống, cái chết, thiền định, tiền kiếp, sự giải thoát, mối quan hệ giữa thân xác và linh hồn, v.v… Tuy nhiên, cá nhân mình cho rằng nội dung quan trọng nhất của The Fountain là tập trung trả lời câu hỏi điều gì nằm phía sau cái chết – bí ẩn muôn thuở đối với loài người. Và bằng việc giải đáp câu hỏi đó, bộ phim đồng thời cũng hé mở gốc rễ của khổ đau, bí kíp có được bình an trong tâm hồn và sự sống bất diệt.
Cốt truyện kể về một người đàn ông tên là Tommy, cố gắng cứu sống vợ mình bằng cách tìm ra một phương thuốc trường sinh. Khi căn bệnh ung thư ập đến với vợ anh ta – Izzi, thì cả hai người đều phải đối mặt với những nỗi sợ hãi to lớn: chết đi và chia lìa với người thân yêu.
Khi có nhiều kháng cự và sợ hãi, một người rất khó chấp nhận được cái chết một cách bình an hay không thể đối diện được với nó. Và chính những nỗ lực phản kháng gây nên đau khổ khi nó phải hứng chịu sự bào mòn không thương tiếc của hiện tại. Chúng ta không thể giải đáp được câu hỏi “điều gì nằm sau cái chết” khi còn chưa nhận biết được điều gì nằm trước cái chết – thứ ngăn cản ta tiếp xúc và đi qua nó.
Trong phim The Fountain, cái chết được nhìn nhận ở hai mức độ khác nhau: của xác thân và của tâm trí (sự nỗ lực.) Cả hai đều đưa con người hòa nhập về với dòng chảy của sự sống. Thông qua sự tu tập, chúng ta có thể nếm trải và thấu hiểu các mức độ này.
Nhân vật Tommy trong phim làm đủ mọi cách để tìm cây sự sống, đưa vợ trở về từ cõi chết. Nhưng rốt cuộc, tất cả những điều đó được thực hiện chỉ là để đẩy những ước muốn của anh ta đến điểm tận cùng, và sau cùng là để buông chúng đi hết thảy. Khi cái chết trong tâm trí là sự quy phục (surrender) được diễn ra thì nó sẽ phủ trùm lên mọi nỗi sợ hãi để chúng tự kết thúc vòng đời của mình. Khi ấy, một người sẽ không còn khiếp đảm cái chết vật lý nữa, mà hiểu rằng nó chỉ là một sự biến đổi – là bản chất vô thường của cuộc đời.
Trong phim Star Wars VIII: The Last Jedi (2017), nếu các bạn có theo dõi, nhân vật Joda cũng đã khẳng định những góc nhìn tương tự:
“Death is a natural part of life. Rejoice for those around you who transform into the Force.” (Tạm dịch: Cái chết là một phần tự nhiên của cuộc sống. Hãy vui mừng cho những ai ở quanh ngươi hòa mình vào Thần lực.)
Hay trong The Lion King (1994), vua Mufasa cũng nói với con trai của mình rằng:
“When we die, our bodies become the grass, and the antelope eat the grass. And so we are all connnected in the great circle of Life.” (Tạm dịch: Khi chúng ta chết đi, xác thân ta sẽ trở thành cỏ, và linh dương ăn cỏ. Nên tất cả chúng ta đều được kết nối trong vòng tuần hoàn vĩ đại của cuộc sống.)
Không có nhiều người tiếp cận được tới cái chết của tâm trí. Điểm chung của những bậc giác ngộ, là họ đều đề cập về cái chết bên trong, chính là sự quy phục. Khi xem The Fountain, mình thấy rất xúc động khi nó miêu tả trạng thái sống/chết vô cùng trực quan với nhiều hình ảnh sống động: người chết mòn trong bệnh tật, người hành xác, ngôi sao đang tan rã, hoa lá bung nở từ lòng đất, v.v…
Mình đánh giá The Fountain là một bộ phim rất hay khi diễn đạt sâu sắc và chi tiết về cái chết và việc hành thiền – những chủ đề khó tiếp cận, hình dung. Khi xem phim, đặc biệt là đoạn cao trào cuối cùng, mình chợt cảm thấy nó mang đến một rung động giống như video của Terence McKenna – Một miền đất nằm ngoài không gian và thời gian.
“Bước ra ngoài thể xác trần tục và bước vào trong những đại dương photon điện trường, bước vào thế giới của ý tưởng, ta trở thành giấc mơ của mình. Ta trở thành những cơn mơ hoang từng có. Ta khám phá ra được chính mình. Ta đuổi theo kẻ khác thông qua Eros đi vào siêu việt. Ta bỏ lại đằng sau cái thân xác của loài khỉ. Ta dang cánh bay.” – Terence McKenna
Ngoài ra, bằng việc liên kết nội dung với những chi tiết được viết trong Kinh Thánh: câu chuyện vườn địa đàng, cây sự sống; hay những ghi chép của người Maya, bộ phim càng trở nên hấp dẫn với những khán giả quan tâm đến những điều huyền bí. Phim được diễn biến theo ba dòng thời gian quá khứ – hiện tại – tương lai đan xen. Chúng hòa quyện, chồng chất với nhau tới tận những phút cuối cùng. Đây cũng là xúc tác tạo nên sự thú vị của bộ phim, kích thích tư duy của người xem.
Tóm lại, The Fountain là một bộ phim đáng thưởng thức. Chấm điểm 8.5/10.
Tác giả: Vũ Thanh Hòa
Ảnh minh họa: moviemezzanine, Sadie Pices
