Khi nói về trường phái trừu tượng, người ta thường chỉ nhắc tới những họa sĩ nổi tiến như Jackson Pollock hoặc Piet Mondrian, mà ít ai biết được rằng trừu tượng không chỉ gói gọn trong hội họa. Kể từ khi nghệ thuật nhiếp ảnh ra đời vào thế kỷ 19, các nhiếp ảnh gia đã thử nghiệm nhiều cách thức để nắm bắt và truyền tải một cái nhìn khác về thế giới thực tại thông qua ống kính máy ảnh.
Tuy nhiên, điều gì đã tạo nên nhiếp ảnh trừu tượng? Rất khó để đưa ra một định nghĩa chính xác về loại hình nhiếp ảnh này, tuy nhiên, chúng ta có thể dễ dàng liệt kê một số đặc điểm tạo nên nhiếp ảnh trừu tượng. Thường thì, một tác phẩm nhiếp ảnh trừu tượng sẽ chỉ tập trung đặc tả một chi tiết có trong tự nhiên mà tách biệt nó khỏi môi trường xung quanh.
Bằng cách bỏ qua màu sắc, kết cấu, đường nét, hình dạng, cấu trúc, tính đối xứng, hay hình ảnh phản chiếu, nhiếp ảnh gia đã thay đổi cách nhìn của người thưởng thức về thế giới thực tại cùng những đồ vật quen thuộc. Ví dụ, khi bạn chụp ảnh một quả táo xanh, nhưng lại bị cảm xúc chi phối chỉ tập trung duy nhất vào giọt nước còn đọng trên quả táo-một chi tiết hiếm người để ý. Như vậy, sản phẩm ra đời sẽ là một tấm ảnh trừu tượng.
Theo chiều kim đồng hồ từ trái sang: Thomas Lohr, Roland Fischer, Kim Keever
Lịch sử của Nhiếp ảnh Trừu tượng
Có thể nói nghệ sĩ Siêu thực Man Ray và giáo sư Laszló Moholy Nagy, người đứng đầu trường dạy nghệ thuật Bauhaus chính là những người đầu tiên đặt nền móng cho Nhiếp ảnh trừu tượng. Tuy nhiên, chính nhiếp gia người Mỹ Alfred Stieglitz là người đưa loại hình nghệ thuật này lên một tầm cao mới. Bộ sưu tập mang tên “Music- A Sequence of Ten Cloud Photographs” (Âm nhạc-Loạt bảy tác phẩm về mây) của ông được cho là những tấm ảnh trừu tượng đầu tiên của lịch sử nhiếp ảnh. Bộ sưu tập được thực hiện vào năm 1922, mở đầu cho 12 năm liên tiếp với hàng trăm tác phẩm với chủ đề mây trời, mà sau đó ông đặt tên là Equivalents.
Kết luận về những tác phẩm này trong bài tiểu luận về lịch sử nhiếp ảnh năm 1929, nhà phê bình Walter Benjamin cho rằng trừu tượng và nhiếp ảnh không phải hai khái niệm riêng biệt. “Nó tương tác với ống kính máy ảnh thay vì đôi mắt của nhiếp ảnh gia. Điều này đã cho phép người nghệ sĩ phá bỏ mọi rào cản của nhiếp ảnh, sử dụng nó với những mục đích đa dạng thay vì chỉ tập trung đặc tả hiện thực.
Alfred Stieglitz, Equivalent, 1926. (Ảnh: Metropolitan Museum of Art)
Nhiếp ảnh Trừu tượng ngày nay
Ngày nay, nhiếp ảnh trừu tượng đã được đón nhận rộng rãi. Và những nhiếp ảnh gia như Aaron Siskind và Minor White thì vô cùng nổi tiếng với những tác phẩm độc đáo của họ. Thực tế, Siskind đã có nhiều lần hợp tác cùng Pollock vào khoảng thập niên 50 và 60.
Gần đây, Thomas Ruff và Wolfgang Tillmans là hai cái tên đứng đầu nhiếp ảnh trừu tượng. Ruff là bậc thầy mô phỏng hình ảnh theo phong cách trừu tượng. Ông thường lấy nguồn tham chiếu trong khoa học và một trong những ví dụ tiêu biểu chính là loạt ảnh Cassini, với nguồn cảm hứng từ các bức ảnh của NASA. Khác với Ruff, Tillmans thiên về khắc họa tiến trình phát triển trong ảnh. Thông thường, Tillmans sẽ sử dụng nền trắng trong cảnh nhằm làm nổi bật chi tiết trừu tượng.
Wolfgang Tillmans, Freischwimmer 55, 2004. (Ảnh: Regen Projects)
Đặc điểm của Nhiếp ảnh Trừu tượng
Nhiếp ảnh trừu tượng mở ra một vùng trời nơi người nghệ sĩ có thể thỏa sức sáng tạo. Và điểm tuyệt vời nhất của nhiếp ảnh trừu tượng chính là mọi người đều có thể theo đuổi nó. Điều quan trọng là bạn phải vô cùng cởi mở đón nhận những điều mới lạ. Điều chỉnh máy ảnh ở nhiều góc độ hay hướng vào cận cảnh là những bước đầu tiếp cận với loại hình nhiếp ảnh này. Ngoài ra, đối với nhiếp ảnh trừu tượng, đúng sai không tồn tại. Bởi vậy, hãy tự do sáng tạo.
Có khá nhiều kỹ thuật giúp tạo nên một bức ảnh trừu tượng. Sau đây, chúng ta hãy cùng khám phá một vài kỹ thuật phổ biến nhất.
Họa tiết
Roland Fischer
Danae Falliers
Kết cấu
Thorsten Scheuermann
Thorsten Scheuermann
Đường kẻ
Roland Fischer
Kỹ thuật sử dụng khoảng cách
Thomas Lohr
Silvie de Burie
Zack Seckler
Zack Seckler
Chất lỏng và khói
Kim Keever
Kevin Saint Grey
Ánh sáng
Armand Dijcks
David Johnson
Góc cạnh độc đáo
Brandon Mike
Kevin Saint Grey
