“Horror! Horror!” nhân vật đại tá Kurtz do Marlon Brandon thủ vai trong bộ phim Apocalype Now (1979, Francis Ford Coppola) đã thốt lên như vậy về chiến tranh, về sự khủng khiếp, tàn bạo và vô nhân tính của nó. Tôi nhớ đến những từ đó ngay khi xem xong bộ phim Beasts of No Nation của đạo diễn Cary Fukunaga, vì bộ phim đã phản ánh đúng chính xác nhất nghĩa của từ Horror (kinh dị), sự kinh dị của một cuộc chiến, mà ở đó, những người lính là những đứa trẻ, chúng cầm súng giết người và lạc lối trên chính quê hương của mình, nếu chúng có thể gọi một mảnh đất là quê hương.
Beasts of No Nation là một bộ phim chân thực, không khoan nhượng, không nhân từ, không gượng gạo, không đưa ra những hình ảnh sáo rỗng về đạo đức, ở một nơi mà sự “tai tiếng” đi trước cả văn minh, về những cuộc nội chiến liên miên, sự tranh giành quyền lực, nơi mà con người bất lực nhìn những đứa trẻ không có tuổi thơ phải phải trở thành những người lính nếu muốn sống, và muốn có cái ăn. Dựa theo tiểu thuyết của nhà Uzodinma Iweala, đạo diễn kiêm biên kịch Cary Fukunaga đã đưa người xem vào một thế giới nơi bối cảnh là sự giả tưởng, nhưng tính chất sự kiện thì chân thật một cách vô cùng khốc liệt. Dường như từ khi văn minh phương Tây ùa đến châu Phi và khiến nó bị chia rẽ, tan rã như nhà văn Chinua Achebe đã từng kể lại trong cuốn tiểu thuyết Quê Hương Tan Rã, thì châu lục đen chưa bao giờ im tiếng súng.
Bộ phim bắt đầu bằng sự bình yên, những người dân sống yên bình trong một ngôi làng tại vùng đệm nơi họ được bảo vệ an toàn khỏi chiến tranh. Ở đó, những đứa trẻ có tuổi thơ thật đẹp của mình, người lớn có công việc, và người già được chăm sóc. Đạo diễn Cary Fukunaga đã bằng một khả năng kể chuyện tuyệt vời, đã đưa người xem vào một thế giới của những người vô tội. Họ, ai cũng vô tội đặc biệt là những đứa trẻ, dù chúng láu cá, nghịch ngợm như nào đi chăng nữa. Chúng vô tội cho đến khi sự đen tối của cuộc sống buông phủ lên người chúng, khi chúng không ngờ đến, và không có cách gì kháng cự. Nhân vật chính là cậu bé Agu (Abraham Attah). Một đứa trẻ đang sống yên bình và hạnh phúc trong gia đình mình. Bỗng một ngày mất tất cả, cha và các anh bị giết, lạc mẹ, và rơi vào tay phiến quân mà kẻ cầm đầu được gọi là Commandant (Idris Elba). Để sống sót, Agu buộc phải trở thành một người lính. Những tiếng “Yes, Sir” vang lên từ một giọng nói ban đầu còn yếu ớt, đến khi nó rõ ràng và mãnh mẽ như một thứ quân luật mà bất kể người lính nào phải trải qua. Nó là tiếng của sự sợ hãi, và nhẫn tâm. Agu đã từ sợ hãi thành kẻ nhẫn tâm, từ một đứa trẻ ngoan đạo luôn nghĩ đến Chúa như sự cứu rỗi đã không còn tin vào tôn giáo của mình nữa, và cũng dần dần cái hy vọng gặp mẹ của nó cũng biến mất vì sự khắc nghiệt của cuộc sống, và sự nghiệt ngã của đời một đứa lính trẻ con.
Sự xuất sắc của cậu bé Abraham Attah thật đáng kể. Từ một đứa trẻ hạnh phúc, sang một đứa trẻ sợ hãi, từ sự sợ hãi, đến khuôn mặt luôn cau lại và đầy hằn học, Attah thể hiện vô cùng tốt. Như thể Attah đang sống trong chính thế giới đó, nơi đứa trẻ bị hạm dụng tình dục trong quân đội, đứa trẻ phải giết người, và đứa trẻ phải ngửi mùi xác chết thường xuyên. Agu là mang đến một bức tranh hoàn chỉnh về xung đột quyền lực ở lục địa Châu Phi. Chiến tranh xảy ra liên miên vì ý chí chính trị, nhưng cũng vì những vị chỉ huy tham mê quyền lực. Iris Elba đã hoá thân vào một vai diễn đầy sức nặng. Ở ông toát ra một khí chất mà những đứa trẻ sẽ ngưỡng mộ, sự to lớn, phong thái tự tin, và khả năng truyền lòng nhiệt huyết vào đôi tay đang run rẩy cầm súng. Idris Elba sẵn sàng làm mọi thứ để được Chỉ Huy Tối Cao công nhận và phong lên làm tướng quân.
Một bối cảnh không tên, và những vùng đất không tên, nhưng ai cũng hiểu, những sự kiện trong đó là thật, một đôi quân trẻ con trong rất nhiều đội quân trẻ con khác đã và đang đánh mạnh vào tính nhân đạo của loài người. Đạo diễn Fukunaga với khả năng kể chuyện đầy kinh nghiệm đã khiến cho những những sự kiện nối tiếp nhau như một hành trình không có hồi kết, không có giải pháp nhưng giàu hình ảnh, và mang tính biểu tượng cao, về sự vô tội, về tinh thần phản chiến và giá trị nhân đạo. Bộ phim không mang đến sự cảm thông, hay thái độ cảm thông của đạo diễn, mà nó mang đến sự thực, và những tia hy vọng, cũng như sự tuyệt vọng níu vào lòng vị tha của nhân loại đối với những đứa trẻ. Agu sẽ trở thành một đứa trẻ như thế nào, chẳng ai có thể biết được? Vì những đứa trẻ như Agu, chúng bị đẩy đến nơi mà chúng thấy sự sống với cái ăn và một mái nhà, chúng không được lựa chọn. Sự lựa chọn duy nhất mà chúng có thể, là bỏ đi, đi theo một đội phiến quân nào đó, và trở thành “Những con quái vật không quê hương” (Beasts of No Nation).
Đạo diễn Cary Fukunaga không phải là một người xa lạ. Ông là đạo diễn mùa phim đầu tiên của bộ phim truyền hình rất hay True Detective, và trước đó là đạo diễn của Sin Nombre, một bộ phim độc lập được đánh giá rất cao. Trong Beasts of No Nation, ông không chỉ là đạo diễn, biên kịch mà còn đảm nhiệm cả vai trò quay phim. Điều đó ghi nhận tài năng của Fukunaga như một trong những nhà làm phim độc lập giỏi đương đại, khi ông có thể nắm bắt rất chắc chắn từng khuôn hình của bộ phim để tạo nên một chỉnh thể kể chuyện xuất sắc, ấn tượng và để lại rất nhiều dấu ấn thú vị. Bên cạnh đó, Beasts of No Nation còn là một thử nghiệm về phát hành phim của Netflix, khi đài Netflix quyết đinh chiếu online đồng thời với phát hành phim ra rạp. Netflix đang ngày càng táo bạo trong sự phát triển của mình. Điều đó mở ra một kỉ nguyên mới của điện ảnh online, mang đến một thứ trải nghiệm mới mẻ, khi một tác phẩm điện ảnh được phát hành trực tiếp qua internet, điều mà sẽ mang lại nhiều cơ hội hơn cho người xem khắp nơi trên thế giới, đặc biệt mà những nơi như Việt Nam, khả năng ra rạp của những bộ phim độc lập là rất thấp.
