All about my mother đối với tôi có giá trị đặc biệt, nó là một trong những bộ phim dẫn tôi đến với điện ảnh, khiến tôi chìm đắm trong thế giới của người khác qua cách tiếp cận hoàn toàn mới thoát khỏi cách tiếp cận bằng sách vở đầy cổ điển. Tôi chọn xem lại All about my mother vào sinh nhật lần thứ 28 của mình. Đối với tôi, chọn xem phim này chính là một sự giễu nhại về sự tồn tại của mình, khi mở đầu phim cũng là ngày sinh nhật của đứa con trai, đứa con trai đó cũng thích viết và trở thành người viết. Chỉ khác là tôi không chết vào sinh nhật của mình, và mẹ tôi không ủng hộ tôi viết lách. Cuộc đời vốn đầy những nghịch lý, và khi nghịch lý của chính mình nhại lại chính mình trong một bộ phim điều đó mang đến một cảm giác kì lạ đến khó tả.
Hơn nữa, All About my mother là một trong những bộ phim xuất sắc nhất của nền điện ảnh Tây Ban Nha mà tôi có may mắn được theo dõi và cũng là bộ phim xuất sắc nhất của Pedro Almodovar. Phim của Almodovar có một đặc điểm thú vị là ta không thể biết nó thực sự là bi kịch hay đơn giản đời nó thế nên phim phải vậy, ta buồn đấy rồi lại vui ngay, đôi khi bi kịch dâng cao đến ngạt thở nhưng rồi ngay lập tức, ông để nó trôi đi lặng lẽ, không gượng ép, ông đưa cho ta nguồn vui của sự tồn tại. Để hiểu tất cả những điều đấy, ta chỉ cần xem All about my mother, xem cách ông (Pedro Almodovar) đối xử với phụ nữ và yêu phụ nữ đến nhường nào.
Vào ngày sinh nhật lần thứ 17 của cậu con trai Esteban (Eloy Azorin), một người có mong muốn sau này trở thành nhà văn, cậu cùng mẹ là Manuela (Cecilia Roth) đến nhà hát xem vở diễn “A Streetcar Named Desire”, sau đó hai mẹ con đứng dưới mái hiên bên ngoài nhà hát đợi nữ diễn viên Huma Rojo (Marisa Paredes) của vở kịch vì Esteban muốn được xin chữ kí của bà. Huma xuất hiện cùng Nina, người tình đồng tính của mình, họ nhanh chóng lên taxi và đi vội nhằm tránh bị người hâm mộ quấy rầy. Esteban thấy vậy đã chạy đuổi theo taxi trong mưa, và thật không may cậu bị xe ô tô đâm chết. Cũng trong ngày sinh nhật đó, Esteban có một mong muốn khác là được mẹ kể cho nghe chuyện về cha mình và cuộc đời của mẹ vì tất cả những bức ảnh của bà, đều mất một nửa, một nửa mà Esteban đã viết rằng “đó cũng là một nửa mất mát của chính mình”. Sau khi mất con, quá đau khổ, Manuela rời Madrid trở về Barcelona với mục đích báo tin cho cha của Esteban biết con trai mình đã qua đời. Chuyến hành trình trở về đó, giúp ta khám phá ra cuộc đời thật của Manuela, cũng như cho ta có cái nhìn đầy yêu thương đến thế giới của những thân phận phụ nữ.
Bộ phim là một chuỗi những mỉa mai về cuộc sống, Manuela đóng một cảnh về việc hiến tặng nội tạng trong một video quảng cáo, và sau đó lại phải kí giấy chấp nhận hiến nội tạng con trai mình cho người khác, một nữ tu có thai với một người chuyển giới, một cặp đôi đồng tính nữ chia tay nhau để rồi một người trở về cuộc sống bình thường lấy chồng và có con… Almodovar dường như không bỏ sót bất cứ bi kịch nào của người phụ nữ để đưa lên màn ảnh, để từ đó, một chân dung hoàn chỉnh về phụ nữ và nửa phụ nữ hiện ra, vừa bi vừa hài nhưng đầy mạnh mẽ, đáng thương và đáng tôn trọng. Tâm hồn của họ, những người phụ nữ nhạy cảm và yếu đuối, mất đi đứa con trai duy nhất cũng chính là mất đi nguồn sống, nhưng Manuela là một người mạnh mẽ, và yêu thương người khác. Bà trở lại nơi bà đã trải qua thời trẻ của mình, ở đó bà đã từng cùng chồng diễn vở “A Streetcar Named Desire” trong một nhóm kịch nghiệp dư, và có người bạn thân là một gã trai chuyển giới Agrado. Manuela là nhân vật trung tâm câu chuyện, để từ đó mỗi nhân vật gắn kết với bà đều mang trong mình những câu chuyện mang lại cảm giác đặc biệt về sự trớ trêu của số phận.
Thân phận người phụ nữ, tự lập, từng trải, đau khổ và vươn lên trên đau khổ, tất cả họ trong những khuôn hình đôi khi tĩnh lặng khiến ta cảm giác họ đang ở trên một sân khấu lớn, nơi mỗi người diễn vai của mình mà tác phẩm kinh điển “A Streetcar named DEsire” của Tennesse Williams được sử dụng làm mồi dẫn cho những sợi dây duyên nối kết các câu chuyện lẻ thành một khối xoay quanh Manuela. Sân khấu cuộc đời có buồn vui, có đau khổ và hạnh phúc, trong đau khổ ta tìm được hạnh phúc và ngược lại.
Trong tuyến nhân vật phụ, nhân vật để lại ấn tượng nhất chắc hẳn là Agrado, một người biết cười trên số phận mình, biết làm người khác vui, và biết sống sao cho những đau khổ không vùi chết được mình. Có một câu chị nói mà tôi rất ấn tượng, khi chị cùng Manuela đi ra phố, chị nói về sự tự tin khi xịt nước hoa Chanel lên người, Manuela hỏi nó là đồ thật hay đồ giả, chi có nói rằng “đồ giả nhưng cảm giác thì thật”. Nếu Manuela mang lại cho ta cảm giác ấm áp, tự tin, và sự tử tế, thì Agrado mang đến sự hài hước, chân thành, và biết cách nhìn lạc quan vào cuộc sống.
Trong bi kịch nhưng tràn ngập tiếng cười, trong sự ảm đảm của tâm hồn, Pedro lại thiết kế màu sắc, bối cảnh đầy những màu nóng, rực rỡ và tươi sáng. Nó là nghịch lý vốn dĩ luôn tồn tại trên sân khấu, mà ở đây nó không bó hẹp trong một nhà hát mà mở rộng ra vô cùng ở thân phận con người nói chung. Những nhân vật nữ của Almodovar chưa bao giờ biết chấp nhận số phận, họ luôn luôn chiến đấu cho số phận mình, ngay cả những người “nửa” phụ nữ, không ai có quyền thương hại họ vì họ biết sống hơn rất nhiều người bình thường khác.
Như tôi đã nói, Almodovar tôn vinh tác phẩm của Tennesse Williams bằng việc sử dụng tác phẩm của ông để làm mối liên kết giữa các nhân vật, nhưng tôi còn nghĩ cái chữ “dục vọng” của tác phẩm kịch chính là ẩn dụ cho dục vọng của các nhân vật trong phim, vì dục vọng là sinh ra đau khổ, vì đau khổ người ta lại dùng dục vọng để giải toả, nó luẩn quẩn trong cuộc đời ngắn hạn của mỗi người, nó khiến cho mỗi nhân vật, thậm chí là một nữ tu trẻ cũng bị nằm trong vòng luẩn quẩn để để rồi vô hình, tạo ra sinh mệnh mới cho Manuela gắn kết lại với đứa con trai đã chết của mình.
Bộ phim là tiếng khóc của người phụ nữ, và sức mạnh chống lại số phận, số lượng nhân vật nam trong phim rất ít, trừ Esteban, họ xuất hiện trong những tình huống thèm khát dục vọng, trong mắt Almodovar, người phụ nữ luôn đủ mạnh mẽ để tự lo cho số phận của mình. Tiếng guitar mộc hòa vào dàn nhạc để tạo cho nhạc phim một không khí đậm chất Tây Ban Nha, nhịp điệu vui buồn của Tây Ban Cầm nói hộ rất nhiều về lòng người. Tôi thực sự thích âm nhạc trong phim, tinh tế, đơn giản, không khoa trương nhưng vô cùng hiệu quả trong những thông điệp cần truyền đạt của câu chuyện.
Pedro Almodovar hiểu phụ nữ, và thương cảm cho thân phận của họ. Những tác phẩm của ông từ Talk To Her, đến Volver đến Broken Embraces đã cho ta cái nhìn luôn đặt phụ nữ ở trung tâm câu chuyện, luôn cho ta thấy nghị lực của họ, sự vô tội của họ, và tình yêu thương của họ dành cho cuộc sống. Những người mẹ, người vợ, người tình vác trên vai gánh nặng của cuộc sống, họ cần tình yêu của đàn ông, nhưng họ có thể đứng một mình để chiến thắng số phận không yên bình của chính mình. Khác với hình ảnh phụ nữ trong phim của Woody Allen. Trong phim của Woody Allen, chân dung người phụ nữ được miêu tả sâu về tình yêu, sự phản bội, hay nói cách khác, là những đặc tính thiên về mặt cảm xúc nam nữ, điều đó được thể hiện trong các tác phẩm như Manhattan, Vicky Cristina Barcelona. Hay cũng hoàn toàn khác với hình ảnh phụ nữ của Kim Ki-Duk, đạo diễn người Hàn Quốc đã mang đến một khía cạnh hoàn toàn khác, khía cạnh bi kịch của những người phụ nữ Á Đông, vừa bị đàn ông chiếm đoạt, vừa sống bằng bản năng bị kìm nén của mình.
Sau nhiều năm xem lại, tôi càng nhận ra giá trị của bộ phim hơn, cũng như thấu cảm cho tâm hồn của các nhân vật điều mà tôi không có khi tôi còn quả trẻ con và non nớt. Người ta sống cả một đời hấp thu bao nhiêu trải nghiêm của chính mình và người khác, xét cho cùng chắc cũng chỉ để ta có cái nhìn khách quan và lương thiện vào mọi đối tượng người trong đời mà ta bắt gặp, đối với tôi đấy cũng là điều tuyệt vời nhất mà tôi nhận được từ phim ảnh.
