Đã rất lâu rồi mình không viết review, vì một khoảng thời gian mình đọc sách ít hơn hẳn so với trước kia. Mới gần đây, khi niềm hứng thú với việc đọc quay trở lại, mình đã háo hức đi tìm những tác phẩm văn học. Và mình đã bắt gặp cuốn Cha con giáo hoàng (The Family) của tác giả tên tuổi Mario Puzo, cha đẻ của tiểu thuyết Bố già (The Godfather), và cuốn Ba người lính ngự lâm nằm ở một xó xỉnh tối tăm của một tiệm sách nhỏ gần trường học. Bụi đã bám đầy trên sách, còn các trang giấy thì xuống cấp, chữ in mờ nhạt, tờ nọ dính vào tờ kia. Điều này chứng tỏ một rằng chẳng có ai ngó ngàng đến chúng trong một thời gian dài. Dù sao thì để đáp ứng cơn thèm văn chương, mình đã mua cả hai cuốn này.
Như thể Tạo Hóa muốn chọc cười mình khi cuốn The Family thì kể câu chuyện đầy căng thẳng về gia đình giáo hoàng nọ muốn thống trị các thành bang. Trong lúc đọc nó, mình có cảm giác rất mệt mỏi, chỉ muốn bỏ ngang. Nhưng vì tiếc tiền mua sách và tiếc công đọc nên mình cũng cố nuốt nó cho bằng hết, vừa nuốt vừa cố gắng hít thở. Mình đã bị ốm mất mấy ngày trong lúc đọc cuốn sách đó. Còn ngược lại, cuốn Ba người lính ngự lâm thì ở một đẳng cấp hoàn toàn khác, mang đến sự hài hước và nghệ thuật kể chuyện điêu luyện. Có thể nói, nó là cuốn sách tinh hoa của những tinh hoa. Cùng kể về cuộc đời đầy chông gai của các nhân vật, nhưng cuốn sách khiến độc giả thấy như mình đang được mát-xa não khi vừa đọc vừa khoái chí, hồi hộp và tò mò. Cứ thế, mình đọc hết trang này sang trang khác, hết chương này đến chương khác quên cả giờ đi ngủ. Biết bao nhiêu mệt mỏi khổ sở mình phải chịu đựng khi đọc cuốn The Family được giải tỏa hết lúc nào không hay khi mình thưởng thức cuốn sách của tác giả người Pháp mang họ Dumas này.
Ông Alexandre Dumas có một sự nghiệp văn chương đồ sộ, được độc giả trên thế giới hâm mộ suốt một thế kỷ nay. Ông có sức sáng tác mạnh mẽ, đã để lại khoảng 250 tác phẩm, gồm 100 là tiểu thuyết, số còn lại là 91 vở kịch, rồi bút ký, phóng sự, hồi ký. Nhìn vào khối lượng sản phẩm hoành tráng như vậy thì ta cũng có thể biết phần nào được tầm vóc của tác giả và cảm thấy yên tâm rằng mình sẽ được đọc một cuốn tiểu thuyết không tồi, nếu như không nói nó thuộc hàng đỉnh cao.
Khi đọc cuốn Ba người lính ngự lâm, mình liên tưởng ngay đến một cuốn sách văn học Anh vô cùng hài hước mà mình yêu thích đó là Ba gã cùng thuyền (Chưa kể con chó) và một bộ phim cũng hài hước không kém là Ba chàng ngốc. Nếu bạn để ý, những câu chuyện thú vị điển hình thường có kết cấu 3 rất rõ ràng. 1 để mở đầu, 2 để phát triển, 3 để kết thúc. Số 3 tạo nên sự đơn giản, cân đối và bền chặt tuyệt hảo! Thiên Chúa Giáo có 3 ngôi Cha, Con và Thánh Thần. Thần Đèn thì ban cho Aladdin 3 điều ước. Còn nếu ai đó hỏi một người Việt Nam rằng ở xứ này có cái gì rất vững, nằm dưới sự cai quản của Thần Bếp, thì hẳn anh ta sẽ không ngần ngại mà trả lời là: kiềng 3 chân.
Dù tựa đề là Ba người lính ngự lâm, nhưng khi cầm cuốn sách lên và nhìn vào minh họa ở trang bìa, bạn sẽ thấy người ta vẽ tới 4 anh chàng. Vậy họ minh họa nhầm hay thực sự có thêm một chàng trai nào đó xuất hiện trong truyện đóng vai trò một nhân tố bí ẩn? Mới nhìn bìa sách thôi là trí tò mò của bạn đọc đã bị dấy lên rồi.
Khi đi sâu vào cuốn sách, chúng ta sẽ dần dần hiểu ra rằng tác giả đang kể câu chuyện phiêu lưu của D’Artagnan (hậu duệ một dòng dõi quý tộc đã sa sút ở xứ Gascony) với 3 chàng lính ngự lâm mang cái tên giả “kém sang”, để che đậy thân phận của mình đều là quý tộc. Athos tỏ ra là một quý tộc cỡ lớn, quý phái, điềm tĩnh. Porthos thuộc loại thích khoe mẽ, nông nổi. Còn Aramis là một tay lăng nhăng nhưng muốn làm mục sư. Bạn cứ tưởng tượng mà xem, 4 người đó hợp lại thì có thể tạo nên những câu chuyện phong phú thú vị cỡ nào.
Quả thực sự thú vị ấy đã rải đều ổn định khắp cuốn sách một cách đáng nể. Để duy trì một sự lôi cuốn liên tục cho một tác phẩm lớn là điều không phải dễ dàng. Mình đã bắt gặp không ít những cuốn truyện, thường thì mới đầu, những áng văn có vẻ rất hấp dẫn và lôi cuốn. Nhưng dần dà về sau, những câu từ và ý tưởng dần cạn kiệt để lộ ra tâm hồn người tác giả đầy mệt mỏi. Nhưng với Alexandre Dumas thì mọi chuyện hoàn toàn ngược lại. Càng về sau, mạch truyện càng dày đặc các tình tiết ly kỳ mà phong thái và sự hài hước không hề suy giảm. Câu chuyện phiêu lưu của các chàng lính ngự lâm chống lại phe bóng tối được dựng lên rõ nét đến từng chi tiết nhỏ.
Chuyến phiêu lưu ấy vừa phơi bày tính cách, cuộc đời, số phận của những chàng lính, vừa ca bài ca muôn thuở về cuộc đấu tranh giữa thiện và tà, sáng và tối, thiên thần và ác quỷ. Mỗi người một cá tính khác nhau làm nên những sắc màu trù phú và cân bằng cho câu chuyện. Người này bổ trợ cho người kia để đi đến thành công của tất cả. Nếu ba chàng lính ngự lâm đã vững như chiếc kiềng ba chân, thì một anh lính thứ tư kia thêm vào thì có thể khiến họ chắc chắn như kim tự tháp. Còn các tên hầu của bọn họ thì có thể làm lính canh đứng xung quanh kim tự tháp ấy.
Nếu bạn muốn sống một cuộc đời ý nghĩa hơn, bạn có thể tìm tới những cuốn tiểu thuyết mô tả tường tận số phận của những kẻ sa ngã vì lòng hận thù và hiểm ác. Biết đâu nhờ đó, bạn sẽ có thêm nhiều động lực để chế ngự bản thân mình khi đứng trước sự cám dỗ của những góc phần đen tối. Hiển nhiên, kết quả bạn có thể đạt được cũng được mô tả rõ ràng ở những nhân vật công chính trong truyện. Nhờ một lòng sống theo lẽ phải và biết răn sửa chính mình, kiềm chế lạc thú nên họ hóa giải được những tai ương và được hưởng vinh quang trong đời. Tất cả lời răn được viết thành những câu chuyện rõ ràng, chi tiết khôn tả thông qua cuộc đời của những chàng lính ngự lâm.
“Thế đấy, các anh ạ, tai nạn có ở khắp nơi. Cuộc đời là vòng hoa trên đầu được xâu chuỗi bởi những khổ đau, mà triết gia sẽ vừa đếm từng bông vừa mỉm cười. Hãy là triết gia, hãy giống như tôi các bạn ạ. Cứ ngồi xuống mà uống cái đã. Không có gì khiến tương lai trông tươi hồng hơn một ly chambertin đâu.” Athos nói.
Thời nào cũng thế, tốt xấu bên ngoài luôn tồn tại, và tốt xấu bên trong con người cũng không hề che giấu, luôn quẩn quanh tìm cách để chiếm ưu thế. Mô tả về cuộc chiến thiện ác giữa những người lính và phe bóng tối nhưng tác giả cũng đồng thời mô tả cuộc chiến nội tâm bên trong mỗi con người. Bên trong chúng ta cũng tồn tại những phần đối lập. Có lúc, chúng ta như những chàng lính nhiệt huyết đam mê, hết lòng hy sinh phụng sự. Cũng có lúc, ta lại hóa thành những mụ đàn bà ranh ma quỷ quyệt tìm cách trục lợi và báo thù. Rồi lại có lúc, ta sa xuống vị thế của những gã chủ quán tham lam hèn hạ. Rồi lại có lúc, ta nâng mình lên đến tầm vóc của những bậc tướng quân oai dũng giàu lòng trắc ẩn. Cứ như vậy, có lúc, ta là những bậc đế vương ghen tuông ưa thói chơi bời, và có lúc, ta trở thành những kẻ cuồng tín phải thiệt thân vì mang một niềm tin sai lầm.
Đọc những câu chuyện đậm chất kịch nghệ, vừa bi thương vừa hài hước, vừa hùng tráng vừa mỉa mai của tác giả Alexandre, mình cảm tưởng như tâm can đang được phơi bày ở mọi cung bậc và góc nhìn. Tác giả đã tạo ra một tấm gương thần diệu để bất kỳ con người nào soi vào cũng có thể thấy được cá tính và số phận của bản thân. Sự tài ba của người nghệ sĩ là tạo nên những hình tượng chuẩn mực như thế. Cuốn sách tuyệt vời này hiển nhiên không chỉ để giải trí, mà còn có tác dụng sửa dạy và truyền cảm hứng sống cho con người.
Với sự hài hước rải đều đến tận phút chót, được chải chuốt kỹ càng nhưng không hề khiên cưỡng, tác giả đã khiến cho chuyến phiêu lưu của những người lính trở nên thú vị hơn bao giờ hết. Thậm chí, điều đó còn khiến bạn đọc thấy rằng toàn bộ cuộc sống này cũng có thể được đối mặt theo một cách dễ dàng và hóm hỉnh như thế, thay vì bằng một thái độ căng thẳng cục cằn.
Mạch truyện hấp dẫn và nghẹt thở hơn cả tác phẩm Bố già, đó là ý kiến riêng của mình. (Cuốn Bố già đã từng được mình đánh giá rất cao, nhưng xem chừng bây giờ đứng trước Ba người lính ngự lâm, nó đã tuột hạng.) Khi để ý kỹ, bạn sẽ thấy rất nhiều các cấu trúc đối xứng xuất hiện trong cuốn tiểu thuyết, cả về nhân vật, tuyến truyện và lời thoại. Sự đối xứng này đã thể hiện rõ trí thông minh và khả năng nghệ thuật thiên phú của tác giả. Trong tự nhiên, cái đẹp luôn được tìm thấy ở trong những sự đối xứng hài hòa.
“Tuyệt lắm! Tạm biệt ngài Hiệp sĩ.”
“Tạm biệt, bà Bá tước.”
“Cho tôi gửi lời chào tới ngài Giáo chủ.”
“Cho tôi gửi lời thăm hỏi tới quỷ Satan.”
(Hai nhân vật quỷ quyệt trong truyện đã có một đoạn chào ra về nho nhỏ như vậy sau khi đã bàn tính đủ các mưu đồ cho những giờ sắp tới.)
Ngoài ra, không thể không kể đến những chi tiết rất nhỏ trong truyện tạo nên nút thắt và những cú twist bất ngờ. Nếu đọc truyện thật chăm chú và say sưa, sự cảnh giác sẽ khiến bạn lường đến một số pha lật ngược tình thế quan trọng có thể liên quan tới một chiếc khăn tay, một lần gió thổi rơi mũ, một mẩu giấy truyền tin, một cái nhẫn ngọc hay một lần nhân vật nào đó vuốt chiếc ria mép của mình. Nhưng dù đã tăng cường khả năng quan sát lên cao độ thì hầu hết các lần bạn vẫn không thể đoán được câu chuyện sẽ đi về đâu. Bạn chỉ cảm thấy sự kịch tính và phiêu lưu tăng lên nhiều hơn mà thôi. Tác giả đã thể hiện khả năng kể chuyện bậc thầy của mình, 4 trong 1, bao gồm truyện cười, truyện trinh thám, truyện ngôn tình, và truyện kiếm hiệp. Khó có thể tìm thấy một bộ óc phi thường nhường ấy trong thời đại ngày nay. Nghe nói tài năng của Alexandre Dumas còn khiến Victor Hugo phải tỏ lòng ghen tỵ.
Vậy là chuyến viếng thăm tiệm sách nhỏ, bụi bặm phủ vùi lại giúp mình khám phá ra một kho báu văn học vẫn đang kiên nhẫn nằm chờ. Quả thực, lòng mình đã được an ủi biết nhường nào.
10/10 là điểm dành cho cuốn Ba người lính ngự lâm lừng danh này. Mình sẽ yêu quý nó như yêu quý sách Kinh Thánh.
Tác giả: Vũ Thanh Hòa
