Trước đây tôi đã sống với một suy nghĩ rằng tu tập là vươn đến đạt một thành quả tâm linh gì đó nghe có vẻ cao siêu huyền bí như khai mở thần nhãn, đạt đến an bình tuyệt đối hay hạnh phúc tối thượng…, hoặc đơn giản hơn là khoác lên mình cái áo thầy tu, ngồi thiền, ăn chay, sống hòa nhã với mọi người. Sau này tôi mới thấy rằng mọi thứ đó chỉ là sự gắng gượng, là sự gồng lên để đuổi bắt một ý tưởng mình cho là hay ho, thứ được gán với một cảm xúc cá nhân tích cực. Với tham vọng rực cháy, tôi đã cố gắng nghiên cứu, học hỏi và giải mã các tri thức, cố gắng ghi nhớ chúng. Nhưng chẳng hiểu sao, chúng luôn trôi tuột đi sau mỗi lần tôi hạnh phúc vì bắt được, giống như khi tôi cố nắm một làn khói thì nó tan ra trong chính bàn tay mình, hay như khi tôi lột vỏ củ hành được lớp này thì lớp khác lại lộ ra không bao giờ hết. Chuyện này đã lặp lại vô số lần không đếm xuể. Tôi đã nhớ những lần từng rất bất mãn và hỏi tại sao lại xảy ra chuyện như vậy, nhưng câu trả lời tạm bợ cũng không được tôi ghi nhớ quá lâu, nên đâu lại vào đấy. Tôi cứ đuổi bắt cùng một thứ, dưới các hình hài khác nhau.
Sau này khi trải qua bao lần vờn đuổi, tôi mới hiểu ra rằng tại sao mọi thứ tưởng là tuyệt vời thế mà lại chóng tàn. Vì chúng là chính những ham muốn và ảo tưởng cuộn trào bên trong được biểu lộ ra bên ngoài dưới dạng một cuộc hành trình tâm linh đầy thăng trầm, kịch tính. Tất cả cứ sục sôi cuồn cuộn rồi lại tới trỗng rỗng hụt hẫng. Tôi đã luôn đuổi theo thành tựu tâm linh tự huyễn như người ta đuổi theo bạc vàng lấp lánh.
Có một điều mà mãi đến sau này tôi mới nhận ra, điều đã giúp tôi chấm dứt vòng lặp luẩn quẩn này, đó là thay vì quan tâm rằng mình muốn đạt được trạng thái này nọ (giả sử chúng có tồn tại), tôi bắt đầu đặt câu hỏi rằng mình có xứng đáng với nó không, mình có đang sẵn sàng cho nó? Và nếu xứng đáng thì sao tôi còn thèm khát và đuổi bắt? Nếu sẵn sàng thì sao tôi còn chưa thấy thanh thản ngay tại lúc này? Những câu hỏi truy xét và tự phản biện ấy đã dập tắt những tham vọng sôi sục trong tôi và đưa tôi về quán chiếu sự hiện diện của chính mình. Nó đã chỉ ra kẽ hở mà tôi đã mắc phải khi đặt trọng tâm vào thế giới bên ngoài và trở nên say sưa với những ảo ảnh tự tạo.
Vì góc nhìn lệch lạc như vậy nên dù tự coi chính mình đang “tu tập” nhưng lòng tham bên trong lại càng tăng, bình an và sự vô tư lại càng ngày thiếu vắng. Để lòng tham chứng đắc làm lóa mắt, tôi đã quên mất bản thân mình ra sao, mình đang như thế nào.
Kể về sự nhận biết ra sai lầm sau hàng năm trời thử nghiệm, tôi không có mục đích tự trách móc chính mình. Vì tôi hiểu được cảm giác và tầm quan trọng của việc dấn thân và gặp sự sai sót. Nhờ trải qua những lỗi sai như vậy, tôi mới biết tự sửa lại sao cho đúng đắn. Nhờ những cú văng xa khỏi trọng tâm như vậy tôi mới học được bài học đau đớn và áp lực để có cú lội ngược dòng bứt phá về với chính mình.
Tôi thiết nghĩ cao sang tâm linh mà làm gì, tô vẽ bản thân giác ngộ này kia mà làm gì. Chúng chỉ là những lớp áo choàng hoa lá, chúng chẳng liên quan gì đến hạnh phúc thật sự cả. Tôi chẳng ham hố chúng nữa. Tôi thấy mình đã chạy đuổi đủ rồi, và tôi sẽ chẳng bao giờ thắng được trong cuộc chơi ấy vì đó đơn giản là thực tại của một kẻ thua cuộc. Nếu bạn luôn đuổi bắt, bạn sẽ luôn phải sống trong trạng thái thiếu thốn và bất an. Bạn đã mất thứ bạn mong muốn ngay từ khoảnh khắc đầu tiên rồi, trong khi bạn lại không nhận ra cái khoảnh khắc ấy. Khi để lương tâm phơi trần trước con mắt của sự quán chiếu, tôi tự hỏi rằng vậy thực tại của kẻ chiến thắng là gì? Không nghi ngờ gì nữa, câu trả lời đó là sự thản nhiên không cần vờn bắt.
Nếu tính ra một con số thời gian, thì tôi đã dành đến 8 năm để chạy trong cái lồng chuột. Nhưng bây giờ, khi một câu hỏi truy xét xuất hiện và phá vỡ cái lồng ấy, tôi không còn thấy mảy may gì về ý nghĩa của việc đuổi bắt và sở hữu nữa, trong khi ngày xưa, tôi thấy đó là tất cả sứ mệnh của cuộc đời.
Theo tôi, “con đường tâm linh” cũng chỉ là một cái bàn đạp lấy đà. Nó phóng tôi đi về cực điểm của khao khát, khiến tôi nôn ra mọi rúng động và thèm khát của tâm can. Tôi thầm nghĩ, cái sự tham tiền cũng chưa chắc đã làm mờ mắt bằng tham giác ngộ tâm linh. Khi nôn hết cái tham lam khao khát ấy ra, khi soi xét lại bản thân mình trước tòa án lương tâm, thì lòng tôi bỗng thấy thanh thản. Có lẽ, tôi mới nhận ra đó là sự thức tỉnh. Nó đơn giản quá, chẳng kích thích gì, chẳng bàng hoàng gì. Nó là cánh cửa ta bước qua từ bờ bên này, và khi quay lại thì thấy rằng không có cánh cửa nào cả, giống như Allan Watts đã mô tả.
Tôi không hối tiếc vì mình đã dốc lòng vì một điều gì đó, vì đã làm sai đến tận cùng. Bây giờ, tôi thấy hạnh phúc và biết ơn Trời Đất đã kề vai sát cánh, nâng đỡ chở che để tôi có thể dấn thân đến cùng, thử nghiệm đến cùng, dù ban đầu tôi không biết đó là một sự sai sót, và không biết bao giờ mới là cùng tận.
Bây giờ, mọi lý giải tâm linh đối với tôi không còn cần thiết, vì chẳng còn gì để che lấp sự hiện diện nữa. Khi có sự gì bất an, tôi chỉ cần quay về với chính mình và với lương tâm là đủ. Tôi sẽ thấy mình có đang sẵn sàng, mình có đang sống lương thiện không, vậy là vở tuồng kết thúc. Còn lại mọi chuyện khác, Chúa sẽ lo liệu. Có một ý trong Kinh Thánh đã nhắc cho tôi hiểu sâu sắc hơn về trải nghiệm này, đó là “nếu ngươi làm điều thiện, tại sao ngươi lại cúi đầu?” hay câu chuyện người đàn bà xin Chúa Jesus cho hai đứa con trai của mình một đứa ở bên hữu, một đứa ở bên tả của Ngài. Thì Đức Jesus đã đáp rằng “Các ngươi không biết điều các ngươi xin. Các ngươi có thể uống chén mà ít nữa đây ta sắp uống chăng?” Họ nói với Người: “Thưa được.” Người bảo họ: “Vậy các ngươi sẽ uống chén của Ta, còn việc ngồi bên hữu hay bên tả, thì không thuộc quyền Ta ban, nhưng Cha Ta đã chuẩn bị cho ai thì người ấy mới được.”
Vậy nên, tôi chẳng dám khao khát, cầu xin hay đuổi bắt cái gì mà mình vẽ ra nữa, dù nó có hay ho tuyệt xảo đến thế nào, dù người đời có rao giảng rằng nó đẹp đẽ ra sao. Tôi chỉ cố gắng sống thiện, luôn để lương tâm soi đường. Rồi Chúa Trời ban cho điều gì, tôi biết ơn điều đó. Cuộc hành trình tâm linh của tôi, sau 8 năm, tưởng là đã kết thúc, nhưng bây giờ mới thật sự là bắt đầu. Bây giờ tôi mới thấy mình bước vào cuộc đời với một sự vô tư, trong khi trước kia tôi mới chỉ ở trong một căn phòng chờ và tưởng tượng về mọi thứ.
Tác giả: Vũ Thanh Hòa
Ảnh: raffaeledl on Pixapay
